Pijawki to zwierzęta typu pierścienic, które spotkać można w ponad pięciuset gatunkach praktycznie na całym świecie – zamieszkują praktycznie wszystkie kontynenty (nie występują jedynie na Antarktydzie). Większości z nas pijawki kojarzą się z niezbyt urodziwymi pasożytami, których należy unikać… Jednak czy aby na pewno zasługują one na takie skojarzenie? W tym artykule przyjrzymy się im nieco bliżej.
Co wstrzykuje pijawka?
Podczas ugryzienia pijawki, do naszego organizmu dostaje się głównie jej ślina, w której znajdują się tysiące przeróżnych związków chemicznych. Są to między innymi substancje przeciwbólowe, dzięki którym ugryzienia się praktycznie bezbolesne oraz związek o nazwie hirudyna. Hirudyna, czyli można powiedzieć, najważniejsza substancja w ślinie pijawki, to białko, które znane jest głównie z działania przeciwzakrzepowego. Zarówno związki przeciwbólowe, jak i hirudyna, wstrzykiwane przez pijawki do organizmów żywicieli, są dwoma podstawowymi elementami ich śliny. Dokładny skład śliny zależy jednak w głównej mierze od gatunku pijawki. Przykładowo, najbardziej znane pijawki lekarskie, oprócz tych dwóch związków, wytwarzają dodatkowo hialuronidazę oraz chloromytezynę, które wykazują właściwości przeciwbakteryjne (uznaje się je za naturalne antybiotyki), a także endorfiny, które niweluje stres i histaminę, rozszerzającą naczynia krwionośne.
Jak długo żyją pijawki?
Długość życia pijawki zależy od jej gatunku. Najłatwiej rozpoznawalne pijawki – pijawki lekarskie – żyją około trzydzieści lat, podczas gdy pijawki rybie są w stanie przetrwać zaledwie rok.
Czy pijawki są niebezpieczne?
Pijawki lekarskie, które wykorzystywane są w szpitalach i klinikach, kupowane są ze specjalnych hodowli, w których na pierwszym miejscu stawia się higienę i sterylność. Pijawki z tych hodowli są zdrowe i nie miały wcześniej styczności z krwią innego człowieka lub zwierzęcia, dzięki czemu nie istnieje zagrożenie przeniesienia przez nie jakiejś choroby. Niestety, w przypadku pijawek spotykanych w naturalnym środowisku, w żadnym wypadku nie można mówić o sterylności. Pijawki bardzo często przenoszą choroby bakteryjne, pasożytnicze i wirusowe. Dlatego, w razie złapania pijawki należy za wszelką cenę unikać wykrywania jej ze skóry “na siłę”. Pijawka może się wtedy dostać odruchu wymiotnego, co bardzo sprzyja zakażeniu. Najlepiej poczekać, aż zwierzę odpadnie samo lub spróbować pozbyć się go, polewając alkoholem albo octem.
Czy pijawka ma śluz?
Pijawka, jak większość zwierząt związanych ze środowiskiem wodnym, posiada śluz. Jest on odpowiedzialny głównie za ochronę powierzchni ciała zwierzęcia, a także działa nawilżająco i odgrywa istotną rolę przy rozmnażaniu. Warto także zaznaczyć, że wydzielina śluzowa pijawek ma działanie antyoksydacyjne.
Gdzie pijawka przechowuje krew?
Pijawka magazynuje spożytą krew w gruczołach ślinowych oraz żołądku, gdzie, dzięki hirudynie, nie ulega ona zakrzepnięciu. Następnie krew jest trawiona w jelicie, a resztki wydalane są przez odbyt. Pijawka lekarska jest w stanie przechować 10-15 ml krwi.
Jak długo bez jedzenia może przeżyć pijawka lekarska?
Pijawki lekarskie potrafią przeżyć bardzo długo bez wypicia ani jednej kropli krwi. Pozbawione pokarmu, są w stanie wytrzymać od półtora do nawet dwóch lat. Ta wysoka wytrzymałość wiąże się z wytwarzaniem przez pijawki wspomnianej wcześniej hirudyny. Hirudyna produkowana jest w gruczołach ślinowych zwierzęcia i, dzięki niej, krew maganyzowana przez pijawkę w żołądku nie krzepnie i może być powoli trawiona przez następne parę miesięcy. Dlatego właśnie substancja ta produkowana jest jedynie przez pijawki żywiące się krwią.
Czy pijawka ma oczy?
Każda pijawka składa się z dokładnie trzydziestu czterech segmentów, które nazywane są somaliami, a w każdej somalii mieści się od dwóch do czternastu pierścieni. Głowa zwierzęcia złożona jest z czterech somaliów. Znajdują się na niej przyssawki, otwór gębowy oraz, w przypadku niektórych gatunków, także oczy. Liczba i rozmiar oczu zależą od gatunku pijawki – niektóre posiadają aż pięć par.
Co jedzą pijawki lekarskie?
Pijawki lekarskie zaliczane są do pasożytów – ich głównym pokarmem jest krew. Warto wiedzieć, że pijawki lekarskie nie piją jedynie krwi ssaków, ale także płazów i gadów. Jednak nie wszystkie pijawki są pasożytami – istnieje sporo gatunków, które są drapieżnikami i żywią się głównie larwami owadów oraz ślimakami. Przykładem takiej pijawki jest pijawka końska.
